کد مطلب:369614 جمعه 29 بهمن 1395 آمار بازدید:350
»»» فهرست کتاب
صحیفه‌ی معرفت (نگاهی به درون مایه‌ی دعاها)
صحیفه‌ی سجادیه، صحیفه‌ی معرفت نسبت به خدا و راه رسیدن به اوست كه حاصل آن داشتن زندگی‌ای آرمانی یا حیاتی طیبه در این جهان و رستگاری آن جهانی است. صحیفه سجادیه از منبع معرفت صادر شده، بنابراین به انسان یاد می‌دهد كه چگونه كسب معرفت كند و چگونه با مولا و صاحب خود سخن بگوید. این كتاب در حقیقت، طریق توجه به حق را به امت آموزش می‌دهد و اسرار و حقایق حكمت و عرفان و لطایف و دقایق اخلاق و آداب و رموز رابطه با خداوند را به خلق می‌آموزد. در دعاها ستایش و درود و سلام به پیشگاه پیامبر اكرم (ص) و خاندان مكرمش فراوان است. به عنوان نمونه در دعای پنجم پانزده مرتبه از خداوند خواسته است كه بر محمد و خاندانش درود بفرستد. این امر نشانه‌ی این نكته‌ی است كه حضرت پیش از بحث درباره‌ی معرفت می‌خواهد به انسان كامل اشاره‌ای داشته باشد و الگوی تمام عیاری را به مخاطب خویش نشان دهد. و غیر مستقیم به این نكته اشاره فرمایند كه سخنان ایشان جملاتی انتزاعی نیستند. پیامبر اكرم (ص) خودش را وقف خدا كرده است و در این راه همه سختی‌ها را به جان خریده است و در یك كلام بالاترین جهاد را انجام داده است. در پایان دعای دوم می‌فرماید: «... هیچ ملك مقرب و نبی مرسلی با او هم سنگ نخواهد شد.» از نظر درون مایه‌های صحیفه باید گفت كه هر چه خوبی است در آن است و به طور كلی می‌توان به این موضوعات اشاره كرد: مسایل علم النفس و تهذیب روح، درس اخلاق كریمه و فضایل متعالی و حسن معاشرت، علم الاجتماع و توجه به مدینه‌ی فاضله، عرفان و حكمت، سیاست، وظیفه‌ی پدران و مادران و فرزندان، درس حق شناسی، درس محبت و عاطفه، احتراز از خشم و قهر و خشونت، درس عدالت و راستی و درستی، احتراز از ظلم و جور و نادرستی، درس كرامت و عبادت و تقوی، دوستی، وفا و صفا، یك رنگی، خدمت به خلق، بشر دوستی، خیر خواهی، دوری از وسوسه‌های شیطانی، اصلاح امور نفسانی و جسمانی. در دعای هشتم، حضرت سجاد (ع) آسیب‌ها را برشمرده است. انسان در زندگی به حكم غریزه بنایش بر این است كه به سوی خوبی‌ها و عوامل مثبت پیش رود و از عیب‌ها و كاستی‌ها و آسیب‌ها دور باشد. برای این كه در این كار موفق باشد، لازم است آسیب‌ها را خوب بشناسد. آسیب‌هایی كه امام (ع) بیان فرموده است بدین قرار است: سوء مدیریت، فساد اقتصادی، ریاست طلبی، ریا، عجب، حسد، غضب، حرص، بی‌تابی، بداخلاقی، بی‌بند و باری، تعصب، غفلت، ترجیح باطل بر حق و اصرار بر گناه. در دعای نهم، امام (ع) لحن بسیار نرم و ملایمی دارد. از سخن ایشان درمی‌یابیم كه از خداوند می‌خواهد كه بین او و خودش چیزی را حائل قرار ندهد. امام (ع) در این دعا به این نكته اشاره دارد كه خوبی‌ها همه جا هست و كسی بدانها نمی‌پردازد ولی انسان‌هایی هستند كه با رنج فراوان به دنبال بدی‌ها می‌گردند و آن را با قیمت گزاف می‌خرند. در این دعا خواستار یكتایی و یكی شدن با دوست است زیرا برای انسان رشد یافته بزرگ‌ترین عقاب آن است كه نتواند به محبوبش برسد. در دعای یازدهم، با چیزهایی كه امام (ع) از خداوند می‌خواهد درمی‌یابیم كه پیامش این است كه: «هر كسی آن درود عاقبت كار كه كشت.» دعای سیزدهم دعای رفع حوایج است. در این دعا امام (ع) به ما می‌آموزد كه از خداوند چیزهای بزرگ بخواهیم، او بزرگ است، چیز اندك خواستن نشانه كم همتی است. دعای بیست و دوم دعای امام (ع) هنگام بروز سختی‌ها و ناگواری‌هاست. حضرت از خداوند می‌خواهد كه با قدرتی كه دارد مشكلات و دشواری‌ها را مرتفع سازد. ممكن است كسی بگوید خداوند اگر بخواهد هم برای دعا كننده و هم برای دیگران، كاری را انجام می‌دهد، نیازی به خواستن نیست. در پاسخ باید گفت: فرق است بین كسی كه می‌خواهد و درد طلب دارد با كسی كه نمی‌خواهد. او به معرفت خواستن رسیده است. مگر ممكن است، كسی كه درد طلب دارد با كسی كه خام و خواب و خاموش است، یكی باشد؟!